‘impressions (white, orange & 3D)’
-Le Déjeuner sur l’herbe After Manet & after Picasso

Idriz Jossa’s ‘impressions’ is een gelaagde serie van schilderijen, prints en sculpturen. Het werk verbeeldt een artistiek zoeken dat vanuit verschillende perspectieven kan worden benaderd.

Langs de ene kant is de serie een gevolg van een kunstenaar die met zijn werk de grenzen van een medium verkent en aftast. De taal is tegelijk eigen en flexibel en migreert voortdurend tussen een klassieke techniciteit en hedendaagse procedures. De verschillende werkwijzen spreken op een prikkelende manier de hiërarchie van het ambacht boven het mechanische tegen. De mediale experimenten staan dan ook vooral in een gelijkwaardige verhouding tot de visuele en inhoudelijke impact die de kunstenaar vooropstelt. Al is het even belangrijk op te merken dat ook de digitale verwerking die Idriz Jossa als medium inzet, ingaat tegen een zekere vluchtigheid en oppervlakkigheid die er soms mee in verband worden gebracht. De print, het schilderij en de sculptuur zoeken elkaar op en verschijnen als een dialoog over tijd, materialiteit en betekenis.

Langs de andere kant reflecteert de serie werken op een eigenzinnige manier over de status van en de omgang met de kunstgeschiedenis en haar producten. Het werk vertrekt vanuit de vraag hoe je in een hedendaagse context een meesterwerk kunt laten verder-leven, met eerbied en studie. Idriz Jossa’s keuze voor een werk van Manet is dan ook een heel bewuste keuze. Het is geen blinde devotie of een haastige toe-eigening. Veeleer is het een poging om met ‘impressions’ een beweging te ver-volgen: Manet actualiseerde met zijn ‘Le Déjeuner sur l’herbe’ (1863) klassieke gedachten en had de moed om - daaruit vertrekkende - een beeld te tonen dat inging tegen de manier waarop het publiek zich met kunst en met zichzelf geconfronteerd wou zien. Het is een kritische maar constructieve omgang met wat vooraf ging. Al werd bij Manet de klassieke idealisering nog niet achtergelaten. Picasso zette deze beweging verder door het werk van Manet in verschillende tekeningen en schilderijen (1959 - 1962) te transformeren en verder te radicaliseren in het licht van nieuwe artistieke contexten en een veranderende tijdsgeest. Waar bij Manet de figuren en hun omgeving nog naturalistisch worden vertaald, worden ze bij Picasso ‘vervormd’ en verlaat hij radicaal van iedere idealisering. Idriz Jossa gaat daarop verder. Hij isoleert de figuren en neemt daarbij afstand van de allegorie. Hij hakt op de lichamen in en lijkt ze bijna te villen, tot er iets overblijft dat een bevreemde rauwheid in zich draagt, de idylle die vandaag met zo’n ‘picknick’ lijkt samen te vallen is voor Idriz Jossa dan ook onvoldoende een reflectie op het hedendaagse bestaan. Zijn figuren tonen daarom een eerlijk soort kwetsbaarheid en bevatten de angst en de twijfel die ons vandaag eigen is. Ze zijn verwrongen en verhakkeld en lijken zo hun eigen bestaan en toekomst vanuit een onzekerheid te benaderen. Idriz Jossa trekt ze zo binnen in de 21e eeuw.

Maar Idriz Jossa concentreert zich niet alleen op de figuren. Ook de weergave van en de omgang met het licht - zo typerend en belangrijk voor de impressionisten, waarvan Manet de voorloper was - wordt als onderzoeksdomein omarmd. Ook daarin gaat hij op zoek naar nieuwe benaderingen en een persoonlijke invalshoek. Idriz Jossa is niet op zoek naar een herhaling, maar naar een eigen benadering vanuit zijn positie als lid van een hedendaagse samenleving en kunstpraktijk.

De serie wordt opgesplitst in drie afzonderlijke reeksen. Deze opsplitsing is een gevolg van een experimentele verhouding ten opzichte van het medium. De afzonderlijke werken ontmoeten elkaar in een overeenkomstige thematiek en onderzoek, maar hun materialiteit en plasticiteit zijn verschillend. Die mediale fluïdeiteit weerspiegelt het standpunt van de kunstenaar dat print, schilderij en sculptuur gelijkwaardig kunnen worden ingezet en, samengebracht, de diversiteit van de inzichten vertegenwoordigen.

‘impressions (white)’

Een eerste component van de serie is een totaal van 7 schilderijen (olie op doek). Waar de lichamen door Idriz Jossa doorgedreven werden gedeconstrueerd staat ook het het wit in deze reeks voor een radicalisering van de leermeester. Het licht neemt de overhand en zoekt zo haar eigen verdwijnpunt op - wanneer wordt het licht door zichzelf opgeheven? Als enkel het wit nog overblijft?

Net als de lichamen neemt het licht afstand van iedere rationalisering. Het gaat niet om een wetenschappelijke of werkelijkheidsstudie maar om een bijna fysiek en gevoelsmatig zoeken naar de momenten waarop het afgebeelde zichzelf zo radicaal bevraagt dat het soms haast onaangenaam wordt, dat het confronteert en uitdaagt. Tegelijk keert Idriz Jossa met zijn gebruik van het wit terug naar de oorsprong van het schilderij: het witte doek. Deze terugkeer verwijst naar de universele twijfel die het ‘begin van iets nieuws’ met zich meebrengt. Idriz Jossa ontleedt het oorspronkelijke beeld op een doorgedreven manier tot het haast opnieuw verdwijnt. De lijnvoering die overblijft (en verwijst naar de contourlijnen die door Picasso werden geherintroduceerd) is grillig en onvast, als een litteken op het doek.

‘impressions (orange)’

Een tweede component van de serie zijn 7 prints (quadrichromisch) die zich onderscheiden door een overvloedig gebruik van de kleur oranje. De keuze voor deze kleur is een symbolische verwijzing naar de archetypische oorsprong van het licht: de zon. Tegelijk is het een vraag over inwisselbaarheid: wat gebeurt er met het beeld en de manier waarop het communiceert als de kleur verandert? Kan het oranje evengoed groen of blauw zijn? De keuze voor het medium ‘print’ is een logisch gevolg van deze vraag. Het is een virtueel schilderen waarbij iedere stap en beslissing terug ongedaan kunnen worden gemaakt. Kan een kunstenaar een beeld ‘customizen’ om het zo in relatie te brengen met de kijker? Het lijkt logisch in het licht van onze tijd, maar is nog steeds een taboe. Idriz Jossa speelt hier een spel met authenticiteit en originaliteit en bevestigt hiermee zijn hedendaagse benadering van een modern meesterwerk.

‘impressions (3D)’

Een derde component is een geheel van 6 sculpturen. Hier concentreert Idriz Jossa zich op de vraag hoe de figuren die door Manet en Picasso reeds vanuit verschillende standpunten en contexten werden vormgegeven op een nieuwe manier de (visuele wereld) kunnen bevolken. Ze problematiseren vormelijkheid, representatie en nabijheid. De sculpturen trekken de toeschouwer het schilderij binnen, maken het werk tot een gebeuren. Daarnaast is de driedimensionale hertaling een strategie om de vertekening van de - in origine - naturalistische weergave op te voeren. De figuren zoeken naar een positie ten opzichte van zichzelf en de ander waarbij ze geconfronteerd worden met hun instabiliteit en hun non-conforme esthetiek.