IDRIZ JOSSA

Galerij Artisjok stelt voor in KUNSTENCENTRUM RERUM NOVARUM

DE DINGEN

De eerste tentoonstelling in het nieuwe cultuurcentrum Rerum Novarum brengt het werk van twee kunstenaars samen: Idriz Jossa en Wim Hermans.

Idriz Jossa studeerde eind jaren tachtig af aan de Modeacademie in Antwerpen en werd in die tijd bekend als de ontwerper van ‘New Beat fashion’ en van zijn in 2006 gehypte collectie ‘Clochard de Luxe’. Zijn 25 jaar lange verleden in de modewereld is nog merkbaar in de kunstvoorwerpen die hij nu presenteert. Enerzijds toont hij gedeconstrueerde etalagepoppen die hij aankleedt – hoewel niet met kostuums - alsof het modellen waren en die zo een treffende indruk nalaten. Anderzijds maakt hij kleine modellen met accessoires, samengesteld uit plastiek, rubber of polyester, en die de kijker verwonderen door het verrassende spel van verschillende onderdelen die bijeengebracht werden. Vaak is een wat verontrustende samenhang van tegenstellingen het resultaat. Eigenlijk verbeelden zijn ‘provocative sculptures’ de chaos en de waanzin die het leven van de jongste jaren zijn gaan beheersen, door zijn veelheid, verwarring en razende snelheid. Hij ziet ze als vrijheidsstrijders voor wat we op dat vlak de voorbije jaren overleefd hebben of wat we zullen blijven ondervinden. In al hun absurditeit vertonen ze ook iets grappigs en ironisch. De modellen vertellen over het mens zijn, de blakende extraversie van de figuren toont ook hun kwetsbaarheid. Tegelijk zijn ze bedoeld als tegengewicht voor de chaos en uiteindelijk ook als uiting van gevoeligheid en schoonheid, want Idriz Jossa wil zich ondanks alles een estheet blijven noemen. Hij toont er in première ‘The Philosopher’, een in 3D geprint hoornhoofd.

Wim Hermans maakt beelden, kijkkasten en installaties met gebruikt en verweerd materiaal dat hij op rommelmarkten en in kringloopwinkels recupereert, waaronder als het meest opvallend hoorns, dierenschedels en -tanden, doodskoppen en religieuze en Afrikaanse beelden. In alle soorten materialen – ook in kruisbeelden, etalagepoppen, glazen stolpen, kaders en kastjes - ziet hij mogelijkheden om ze geheel of gedeeltelijk opnieuw onder te brengen in een ander geheel. Soms met een humoristische, soms met een macabere inslag. Soms met een vage verwijzing naar het dadaïsme of absurdistische kunst, maar altijd confronterend of uitdagend in zijn nieuwe combinatie en constellatie. In zijn kijkkasten zet hij samenstellingen van dingen te kijk, niet om iets anders uit te beelden dan wat ze zijn, maar om ze nadrukkelijk te laten zijn wat ze zijn. Wim Hermans kijkt met een andere blik naar afgedankte dingen, en met enige verwondering naar de andere wereld die ze verzaagd en opnieuw geassembleerd kunnen bevolken.

Idriz en Wim geven een voorbeeld van hoe je naar de dingen en de wereld van de dingen kan kijken aan de verraste, soms geamuseerde en soms op zijn vervreemding betrapte toeschouwer.

De tentoonstelling ‘De dingen’ loopt in het kunstencentrum Rerum Novarum van Galerij Artisjok aan de Antwerpsestraat 35 van 19 maart tot 24 april 2022, van donderdag tot zondag telkens van 14 tot 18 u.

Jungle of Eden – The Rumble 2020

PS.

Wie zich over de toestand van de wereld buigt, zich zorgen maakt over wat daar gebeurt en beweegt, vooral nieuwsgierig is naar wat volgt; een kunstenaar die zich inlaat met het verloop van de dingen weet zich soms omringd door zijn eigen voorspellingen. Vandaar dit postscriptum, een nagedachte die al in de formulering vervat was en er daarom aan voorafgaat.

Want voor Jossa is de crisis die ons huidige samenleven treft wellicht evengoed een verrassing. Toch vind je ze in deze reeks al terug, belicht hij er indicaties die momenteel onheilspellend naar voren treden. Het lichaam dat zowel broos is als verdacht, dat tegelijk in nood verkeert en de rampspoed introduceert: het is die intrinsieke dubbelzinnigheid die Jossa’s mensbeeld typeert. Jungle of Eden, The Rumble 2020 geldt zo des te meer als een aanklacht die troost biedt, een waarschuwing die zich aan de hoop hecht.

“Enter my unlimited illusions – kom binnen!”

Met zijn reeks Jungle of Eden, The Rumble (2020) voegt Idriz Jossa een nieuw hoofdstuk toe aan zijn divers en uitgebreid oeuvre. Hij zet er een manier van schilderen verder die hij zichzelf heeft aangeleerd, maar die hij met een verleden in de mode en de populaire visuele cultuur vooral naar zijn hand heeft gezet: eigenzinnig en hardnekkig. Jossa zegt:“Ik toon de wereld zoals ik haar beleef. Als kunstenaar ben ik almachtig en weerloos tegelijk”. Sowieso is niets vrijblijvend.

“Beelden volgens de emotie van een computer.”

Idriz Jossa werkt met tegenstellingen. Of toch met die dingen die doorgaans als tegenovergesteld worden begrepen. Het uit zich in de handelingen en de gedachten. Het toont zich in de manieren waarop een beeld tot stand komt, hoe het vorm en betekenis vindt. Werkelijkheid en virtualiteit, het manuele en het automatische; cultuur en natuur, verleden en toekomst; utopie, dystopie, inferno of paradijs. Hij werkt zowel met passie als met verslagenheid, met moed en met wanhoop. Trekt aan en stoot af. Hij werkt met toeval en met geprogrammeerde algoritmes, met varkenshaarpenselen en geavanceerde software.

Nochtans speelt hij ze nooit tegen elkaar uit, die zogenaamde tegenstellingen. Hij laat ze met elkaar interageren tot er een bewust ambigue ruimte ontstaat. Een wereld waarin niets nog is wat het lijkt en tegelijk zichzelf bevestigt. Het is een gevolg van de complexe chaos waarin we ons bevinden, de veelheid en de diversiteit; de snelheid waarmee alles zich aanbiedt, voorbijraast, overrompelt. Jossa zoekt die chaos op. Hij erkent haar als de toestand die ons typeert en bepaalt. Zijn werk moet dan ook worden gezien als het werk van een antropoloog. Een mens-schilder die zichzelf en de ander onderzoekt en observeert. Wat hij ziet vertaalt hij, wat hij leert communiceert hij. Ook het dier komt daarin vaak naar voren, het beest in de mens. Want de mens is een dier, bij gelegenheden uitermate bloeddorstig, het wreedste beest van allemaal.

“We komen willens nillens huilend ter wereld. Ook of we met ons gat in de boter of in de shit vallen is zelden een keuze.”

Jossa deinst er niet voor terug om de waanzin van de wereld te onderkennen, haar onverholen te verbeelden. De absurditeit van hoe we met elkaar omgaan, hoe we samenlevingen inrichten. There’s a rumble in the jungle, wie niet mee is, is gezien – knockout. Jossa is nieuwsgierig in zijn verbijstering. Maar hij veroordeelt niet. Hij oordeelt, zoekt waar de wonden zich bevinden, betast ze, vraagt zich af of ze te helen zijn. Hij zoekt de emoties op, de emoties van de tijd, deze tijd. Bestaat er zoiets als emotionele duurzaamheid? Jossa dringt door. Tracht met zijn beelden vertalingen te maken die zowel het probleem als een antwoord herbergen, het eeuwige conflict dat zich steeds hernieuwt.

De beelden die tot stand komen hebben dan ook vaak een diabolische dimensie, verontrustende aspecten. Het zijn netelige portretten die nooit de geportretteerde verheerlijken. Ze zijn eerlijk, authentiek, kwetsbaar. Maar ze gelden evengoed als een zoektocht naar schoonheid. Ze willen evenzeer verleiden. Een nieuwe schoonheid die zowel het lijden als de hoop bevat. Een eigen omgang met wat schoonheid is, kan zijn, kan worden. En de chaos vindt er ook rust. In de typerende zwarte contourlijnen die Jossa – beïnvloed door Appel en Picasso – consequent hanteert. Ze bakenen af, isoleren. Ze vestigen de aandacht op datgene wat aandacht verdient.

Maar wie zorgvuldig kijkt, komt algauw weer in de verwarring terecht. Want ieder rustpunt is slechts tijdelijk. De werken van Jossa zijn soms prints die zich vermommen als schilderijen, en evengoed omgekeerd. Hij daagt hun respectievelijke mogelijkheden en limieten uit, laat hen van elkanders kwaliteiten profiteren. Tot er een eigen beeld- en vormentaal verschijnt, waarin ook abstractie en figuratie elkaar vinden. Net zoals hij dal al deed bij zijn vorige reeksen: Les Demoiselles d’Avignon, The Apocalypse en Le Déjeuner sur L’herbe –Impressions.

Jungle of Eden – The Rumble 2020

Skin Hunger – Portraits without Skin (The Rumble #1)

In Skin Hunger – Portraits without Skin, Idriz Jossa shows the first series of Print-Paintings from the broader series entitled Jungle of Eden, The Rumble. He does so in the hybrid style with which he increasingly distinguishes himself; a combined form in which the digital presents a radical challenge to the analogue and where contrast is in the first place a state, the condition that characterises our existence.

In Skin Hunger – Portraits without Skin, Jossa reflects on the necessity of touch. What happens to a person when circumstances restrict physical interaction or even make it impossible? What remains of our skin when it has to relinquish contact with another skin? These portraits display a concern driven by a genuine fear, with faces stripped and twisted. They expose what is going on beneath the skin, and show how physical detachment corrupts the being.

But much as the series appears to be linked to what we are currently enduring – the forced distancing that makes all touch impossible – the subject it deals with has been latent for much longer; it is expressed in the fact that we ever more frequently encounter our fellow beings through a screen. Are we heading for a future where the caress can only exist as a ‘swipe’? This is a question that Jossa deliberately underlines by using a 9:16 format for some of the portraits, a reference to the screen of the smartphones that are increasingly our window on the world, the portal that connects us to others.

The decision to present the portraits in the first place as Print-Paintings can also be understood in this light. In their digital state, they already embody the ultimate oil painting on canvas, which is consistently the next step in Jossa’s distinctive method. Yet they can be no more than an indication, a foretaste of what is to come. This questions the position of the artist in a virtual space and explores the margins of the digital representation of the work. Is this a substitute or a phase in its own right? What is the value of the impassive pixel compared to the manual brushstroke?

Jungle of Eden –The Rumble 2020

Skin Hunger –Portraits without Skin (The Rumble #1)

Met Skin Hunger – Portraits without Skin toont Idriz Jossa een eerste serie Print -Paintings uit de overkoepelende reeks Jungle of Eden, The Rumble. Hij doet dat in de hybride stijl waarmee hij zich steeds nadrukkelijker onderscheidt; een mengvorm waarin het digitale het analoge op een radicale manier uitdaagt en waar de tegenstelling in de eerste plaats een toestand is, de conditie die ons bestaan kenmerkt.

Met Skin Hunger – Portraits without Skin reflecteert Jossa op de noodzaak van de aanraking. Wat gebeurt er met een mens als de fysieke interactie wordt beperkt, door omstandigheden zelfs onmogelijk wordt gemaakt? Wat blijft nog over van onze huid als ze het contact met een andere huid moet ontberen? De portretten tonen een bezorgdheid die door een oprechte angst wordt aangestuurd, de gezichten gevild en verwrongen. Ze leggen bloot wat zich onderhuids afspeelt, tonen hoe de lichamelijke afstandelijkheid het wezen verbastert.

Maar hoezeer de reeks in verband lijkt te staan met wat ons vandaag overkomt – de gedwongen afstand die ieder aanraken onmogelijk maakt – wat ze behandelt sluimert al veel langer; uit zich in hoe we de medemens steeds vaker achter schermen aantreffen. Komen we in een toekomst terecht waarin strelen nog louter als swipen kan bestaan? Het is een vraag die Jossa doelbewust onderstreept door voor sommige portretten een 9:16 formaat te hanteren, verwijzend naar het beeldscherm van de smartphone dat steeds vaker ons venster op de wereld is, het portaal dat ons tot bij de ander brengt.

Ook de keuze om de portretten in eerste instantie als Print -Paintings te presenteren kan daarbinnen worden begrepen. In hun digitale toestand houden ze het uiteindelijke olieverfschilderij op doek – consequent de volgende stap binnen Jossa’s kenmerkende procedure – al in zich. Toch kunnen ze enkel een indicatie zijn, een vooruitblik naar wat komt. Het bevraagt de positie van de kunstenaar binnen de virtuele ruimte, tast de marges van de digitale representatie van het werk af. Is dit een substituut of een autonome fase? Wat is de waarde van de kille pixel in verhouding tot de handmatige penseelstreek?